Entity-Relationship (ER) modeli, veritabanı yönetim sistemleri üzerinde kullanılmamaktadır. Önceki yazılarda da bahsedildiği gibi veritabanı tasarımı için kullanılan bir veri modelidir. Veritabanı tasarımından kasıt, geliştireceğiniz uygulamanın ihtiyaçları doğrultusunda nasıl bir veritabanı tablo yapısı oluşturulacağının, oluşturulacak tabloların arasında nasıl bir ilişki olacağının belirlenmesidir.
Örneğin bir işe alım projesi yapmanız isteniyor (Kariyer.Net benzeri bir uygulama). Müşteriyle görüşüp müşterinin nasıl bir uygulama istediğini netleştirdiniz diyelim. Uygulamanın içerisinde tutulacak olan her veriyi ve müşterinin istediği her raporu göz önünde bulundurarak veritabanı üzerinde tablolarınızı oluşturmanız gerekecektir. İlk aşamada aşağıdaki şekilde basit bir veritabanı düşünebilirsiniz:
- Kişi bilgilerini “KISI” isminde bir tabloda tutarım. Kişinin adı, soyadı, kimlik numarası, doğum tarihi gibi temel bilgiler bu tabloda yer alır.
- Kişilerin özgeçmişlerini “OZGECMIS” isminde bir tabloda tutarım. Kullanıcının her özgeçmiş için bir kayıt oluşturmasına izin veririm.
- Özgeçmişlerin alt detayları için ayrı tablolar oluştururum. Öğrenim bilgileri için “OZGECMISOGRENIMBILGI”, iş deneyimleri için “OZGECMISISDENEYIM”, referanslar için “OZGECMISREFERANS”, sertifikalar için “OZGECMISSERTIFIKA”... şeklinde tablolar oluştururum. Bu şekilde bir özgeçmiş için birden fazla öğrenim, iş deneyimi, referans, sertifika, ... kaydedilmesine imkan veririm.
- İlan verecek firmalar için “FIRMA” isminde bir tablo oluştururum.
- Firmanın verdiği ilanlar için “ILAN” isminde bir tablo oluştururum. Bir firmanın birden fazla ilan oluşturmasına imkan veririm.
- İlana yapılan başvurular için “ILANBASVURU” isminde bir tablo oluştururum. Bir kişinin bir ilana bir kere başvurmasını sağlarım.
Başlangıç seviyesinde veritabanı üzerinde hangi tabloları oluşturacağımızı, tabloların ne işe yarayacağını ve hangi verilerin tutulacağını belirledik. Bundan sonraki aşama tabloların içeriğini (hangi sütunların olacağını) ve tablolar arasındaki ilişkileri tanımlayacağız. Bunu tanımlayabilmek için bazı teknik terimleri de öğrenmeniz gerekecek: entity (varlık), entity set (varlık kümesi), attribute (nitelik), domain (etki alanı), relationship (ilişki), key (anahtar).
Entity (Varlık)
Varlık bir yapının (modelin) en temel öğesidir. Var olan ve benzerlerinden ayırt edilebilen her şeye entity denir. Gerçek hayata baktığımızda bir bilgisayar, bir klavye, bir fare, bir monitör birer varlıktır. Örneklere baktığımızda şu sonucu çıkartabiliriz: her varlık bir elemanı belirtir. Farklı örnekler verelim: “Ahmet, Mehmet, bu kalem (bir tane kalemi belirtiyor), şu defter (bir tane defteri belirtiyor)” birer varlıktır.
Veritabanı açısından baktığımızda entity, bir tablodaki bir satırı ifade eder.
Entity Set (Varlık Kümesi)
Aynı türden birden fazla varlığın oluşturduğu kümeye entity set denir. Bir kaleme varlık dendiğine göre bir düzine kaleme varlık kümesi denebilir. Benzer şekilde sınıftaki öğrenciler, bu dönem alınan dersler, otoparktaki arabalar da birer varlık kümesidir. Aynı türden (kalem, öğrenci, ders, araba) varlıkların bir araya gelerek oluşturdukları kümelerdir.
Veritabanı açısından baktığımızda entity set, bir tablodaki birden fazla kaydı ifade eder.
Attribute (Nitelik)
Varlıkların sahip olduğu özelliklere entity denir. Araba varlığını ele alacak olursak bir arabanın markası, modeli, üretim yılı, rengi, vites türü (otomatik, düz), kliması (dijital, manuel), motor gücü, motor hacmi, yakıt türü gibi bir çok özelliği bulunmaktadır. Bu özellikler varlıkları birbirinden ayırıcı özelliklerdir. Bu özelliklerin her birine nitelik adı verilir. Arabanın marka niteliği, model niteliği, üretim yılı niteliği, renk niteliği, vites türü niteliği...
Veritabanı açısından baktığımızda her bir attribute, bir tablodaki bir sütunu ifade eder.
Türetilen nitelik kenarları varlık – ilişki modelinde (ilerleyen konularda ne olduğunu öğreneceğiz) kenalarları düz çizgili elips ile gösterilir.
Türetilen Nitelik (Derived Attribute)
Veri kümesi içerisindeki nitelikleri kullanarak yapılan hesaplama sonucu oluşturulan niteliklerdir. Örneğin bir kişinin doğum tarihini kullanarak yaşını hesaplayabilirsiniz. Örneğin bankacılık sisteminde kredi kartı veri kümesinde kişinin kartındaki toplam limiti ve harcadığı miktarı tutuyorsunuz. Ne kadar limitinin kaldığına bu iki değeri çıkartarak erişebilirsiniz. Bu sebeple kalan limit için yeni bir nitelik tanımlanmasına gerek yoktur ve hesaplama sonucu bulunabileceği için türetilen nitelik olarak alınabilir.
Türetilen nitelik kenarları varlık – ilişki modelinde (ilerleyen konularda ne olduğunu öğreneceğiz) kenalarları kesik çizgili elips ile gösterilir.
Domain (Etki Alanı)
Domain, bir niteliğin tablo içerisindeki tüm değerlerini içeren kümedir. Örneğin arabanın model niteliğinin alacağı değerler (domain) aşağıdaki örnekte tanımlanmıştır.
