Veysel Uğur KIZMAZ

Öncelikle ORM (Object Relational Mapping) ne demektir inceleyelim

 

 

ORM, veritabanında oluşturulan her bir nesneye (tabloya) karşılık uygulama tarafında bir nesne oluşturma işidir. Bu işlem bazı Frameworklerde ara yazılımlar sayesinde (ORM Tools), bazı frameworklerde ise elle gerçekleştirilmektedir.

 

Bir örnek ile inceleyelim:

 

Veritabanındaki tablomuz : Kisi .

 

Kisi tablomuzun sütunları : KisiId, Ad, Soyad, Il

 

Veritabanındaki bu tabloya karşılık gelen sınıfımız:

 

 

ORM sayesinde veritabanına kayıt ekleme (INSERT), çekme (SELECT), düzenleme (UPDATE) işlemleri çok kolay yapılmaktadır. Bu işlemler direk ORM üzerinden gerçkeleşmektedir. Bu yöntemin dışında katı SQL kodu yazarak da yapılabileceği gibi, ORM araçlarının kendi dilleri de entegre olabilmektedir. Buna en güzel örnek, Hibernate’teki HQL ve Microsoft’un runtime’da sorgu hatalarını en aza indirmeyi planladığı ve birçok noktada kolaylık sağayan LINQ (Entity Framwork).

 

 

ORM sayesinde SQL sorgularıyla yapılan birçok işlem SQL sorgusu kullanılmadan gerçekleştirilmektedir. Örneğin veritabanından veri çekmek için SELECT sorgusu yerine oluşturmak yerine oluşturulan nesneden ID’si xxx olan eleman gelsin diyerek veritabanından o elemanı alabiliriz. Başka bir şekilde örneklersek, Ad’ı yyy olan elemanları Liste şeklinde getirmek istiyorsak “BU NESNEDEN Ad’ı yyy OLANLARI GETİR” diyerek SELECT sorgusu yazıp, sonra onu List’e atmayla uğraşmadan getirebiliyoruz.

 

 

ORM’nin en önemli özelliği veritabanı bağımsız çalıştırabilmektir. Her ne kadar kimi ORM frameworkleri veritabanı bağımsız özelliğini bazı veritabanları ile SINIRLANDIRSA da başka bir framework ile istenen veritabanına bağlantılar gerçekleştirilebilmektedir. ORM’de tüm işlemler nesneler ve nesneler arası ilişkiler ve bu ilişkilerin UYGULAMA KATMANINDA tanımlanması sebebiyle veritabanından sadece TABLO ve tabloların ALANlarının istenen formatta olması yeterli olmaktadır. Örneğin Oracle ve SQL Server sunucularımızda birbirinin aynı veritabanları bulunmaktadır. Herhangi bir ORM aracıyla oluşturulan projenin Oracle’dan SQL Server’a geçirilmesi gerekmektedir. Dediğimiz gibi, projelerimiz veritabanından bağımsız, nesnelere bağımlı çalıştığı için veritabanının HANGİ VERİTABANI olduğu bilgisinin verilmesi yeterlidir. SQL Server’a geçiş yapılacaksa, bağlantı parametrelerinin SQL Server’a göre düzenlenmesi ile (config dosyasındaki küçük bir düzenleme olarak düşünülebilir) projemiz SQL Server’da çalışmaktadır.

 

 

ORM’yi bu kadar anlattık, avantajlarından bahsedelim. En büyük avantajı Transaction Yönetimidir. Bir Transaction başlatıp başlattığımız transaction içerisinde birçok INSERT/UPDATE/DELETE işlemi gerçkekleştirebiliriz. VERİTABANINA KAYDET demeden bu işlemler localde gerçekleşmiş olacaktır. Kayıt işlemini gerçekleştirdiğimiz anda (Transaction tamamlandığında) veritabanına etkileyecektir.

 

Yukarıdaki açıklamamızdan şu örnekleme de yapılabilir : Bir grup kayıt çektik, çektiğimiz kayıtları düzenledik, ekleme ve silme yaptık (localde). Birçok işlemi tamamladıktan sonra veritabanına etkilemesini sağlayabiliriz. Yani her işlemde veritabanına kaydet dememize gerek yoktur. Bu hem veritabanında yapılabilecek kayıt hatalarından, hem de sürekli veritabanı işlemlerini yapmaktan bizi kurtarmaktadır. Yani performansı artırmaktadır.

 

Performansı artırır dedik, performans konusunda şu soru sorulabilir : Veri locale alınıyor, işlemler yapılıyor, tekrar güncelleniyor. Bu performansı düşüren bir etken değil midir? Bir bakış açısından cevabı evet, eğer örneğin bir web sayfasının yönetim panelini yapıyorsak, sadece ürün ekleme silme düzenleme işlemleri yapılıyorsa böyle bir yapı performansı düşürebilmektedir. Başka bir bakış açısından cevabı hayır, veritabanından kayıtları alıp üzerinde düzenlemeler yapma, düzenlemeleri veritabanına etkileme ve bu etkilemeden sonraki sonuçları görmemiz, gerektiğinde düzenlememiz gereken geniş çaplı işlemler gerekebilir. Bu işlemler için sürekli veritabanında INSERT/UPDATE/DELETE işlemleri gerçekleştirip çok sayıda Transaction oluşturmak yerine daha az Transaction ile veritabanından kayıtları alıp düzenlemeleri yapıp tek seferde düzenleme işlemini yapmak bu noktada performansı artırmaktadır diyebiliriz.

 

Bu açıklamalara dayanarak, kullanım sıklığı ve performans avantajları düşünülüp projede ORM Frameworkünün avantajları ve dezavantajlarını inceleyip kararı doğru vermek gerekmektedir.

 

 

Bir başka avantajı da, veritabanı modellemeyi uygulama tarafında yapabilmeye izin veremesidir. Tablolar arası bağlantıları veritabanı katmanında yapabileceğimiz gibi uygulama katmanında da gerçekleştirebiliriz. Bunun avantajı ise, veritabanının başka bir sunucuya (SQL Server’dan Oracle’a gibi) aktarımında tablolararası ilişkileri yeni veritabanında da oluşturmak için zaman kaybetmeyi önlemektedir.

 

 

Mapping, ORM’de veritabanı ile nesnelerimiz arasındaki bağı kuran yapımızdır. Hangi nesnenin (sınıfın) hangi tabloyla bağlanacağını, bağlanan tablolarda hangi property’nin (özelliğin ya da değişkenin) tablonun hangi alanıyla bağlanacağını, tablonun özelliklerini (ID’sinin ne olduğu, ID’sinin autoincrement olup olmadığı vb.) bilgilerin tanımlandığı yapımızdır. Kimi ORM frameworkleri bu işlemi yazılımcının yapmasını istese de (Hibernate, Nhibernate) kimi frameworkler bu işlemleri kendisi gerçekleştirmekte, istediği taktirde yazılımcının mapping’de düzenleme yapmasına izin vermektedir (Entity Framework).

Aşağıdaki şekilde, Orm’nin yapısı daha net anlaşılmaktadır.

 

Object1 ve Object 2 isminde 2 sınıfımız (nesnemiz) bulunuyor.Bu sınıfları veritabanına bağlayan ise ORM ‘dir.

 

 

 

 

 

 - Hibernate

 - JPA

 - OpenJPA

 - Toplink

 - EclipseLink

 - Apache Cayenne

 - MyBattis

 

 

  - Entity Framework

 - Nhibernate

 - .Net Persistence

 - BBADataObjects-

 - DataObjects.NET

 - DotNorm

 - FastObjects.NET

 - Norm

 - OJB.NET

 

 

 - Propel

 - Doctrine

 - PHP-Activerecord

 - PdoMap

 - RedBean

 

İsterseniz bu linkten JPA ile oluşturulmuş ORM uygulamasına, bu linkten Entity Framework ile geliştirilmiş .Net uygulamasına göz atabilirsiniz.