Veritabanı Türleri (Tipleri) Nelerdir?
Veritabanının yapısal olarak farklı türleri vardır. Aşağıdaki veritabanı türlerinin nasıl çalıştığını öğrenelim.
- Flat File Database
- Relational Database
- Hierarchical Database
Flat File Database (Düz Dosya Veritabanı)
Tek tablodan oluşan veritabanıdır. Tüm veriler bu tablo üzerinde tutulur. Tek bir tablo olduğu için 1 dosya içinde barındırılır.
Tüm veriler tek tabloda tutulduğu için tutulacak veriye göre hem sütun sayısı çok fazla olur hem de aynı veriyi birçok kayıtta tekrar etmek (data duplication) gerekecektir. Bu sebepe veri boyutu çok fazla olabilir.
Flat File veritabanı üzerinde işlem yaparken tüm veriler bellek üzerine alınır ve bellek üzerinden sorgular çalıştırılır. Eğer tabloda çok fazla kayıt var ise performans sorunu yaşatabilir.
Flat File Database dosyaları binary veya text (metin) dosyası olarak tutulabilir.
Aşağıda bir üniversitede mezun olan öğrencilerin tutulduğu bir Flat File veritabanı dosyası bulunmaktadır. İlk satırda hangi sütunların olduğu bilgisi belirtilir. Sonraki satırlarda ise veriler bulunur.
Tablonun Excel üzerinde görüntülenmiş hali aşağıda yer almaktadır.
Relational Database (İlişkisel Veritabanı)
İlişkisel veritabanı, gerçek hayattaki nesnelerin tablolar ile tanımlanıp birbiriyle gerçek hayattaki ilişkilerinin tablolar arasında da sağlandığı veritabanı modelidir. İlişkisel veritabanı, 1970 yılında Dr. Edgar F. Codd’un yazdığı “A Relational Model of Data For Large Shared Data Blanks” isimli makaleden yola çıkılarak oluşmuştur ve bugün en çok kullanılan veritabanı modelidir.
Gerçek hayattaki nesnelerin tablolar ile tanımlanması ile anlatılmak isteneni birkaç örnek ile kavrayalım:
- Bir markete gittiğinizde markette her kategorideki ürünler bir araya yerleştirilmiştir: Farklı marka ve çeşit peynirler bir arada, farklı marka ve çeşit ekmekler bir arada, farklı marka ve çeşit sütler bir arada ... Bu yerleştirmeyi “kategorilendirme” olarak düşünürsek her ürünün bir kategorisi var diyebiliriz: peynir, ekmek, süt, ... Bu kategorilerin alt kategorileri de olabilir: Peynir için beyaz peynir, kaşar peyniri, tulum peyniri,... Ekmek için buğday ekmeği, kepek ekmeği, çavdar ekmeği... Süt için günlük süt, uzun ömürlü süt, keçi sütü, ... Bunları veritabanı üzerinde “Kategori” isimli bir tabloda tutabiliriz. Bu kategorilerdeki ürünleri ise “Urun” isminde bir tabloda tutabiliriz. Her ürünün bir kategorisi olduğu için (X marka beyaz peynir, beyaz peynir kategorisinde, Y marka uzun ömürlü süt uzun ömürlü süt kateogrisinde, Z marka çavdar ekmeği çavdar ekmeği kategorisinde ... ) Urun tablosunda kategori bilgisini tanımlayarak ürünün hangi kategoride olduğunu belirleyebiliriz. Bu işlem ile tablolar (günlük hayattaki nesneler) arasındaki ilişkiyi tanımlamış oluruz. İlişkisel veritabanının temel mantığı da budur: Birbiriyle ilişkili her nesne türü farklı tablolarda tutulacak (ürün ve kategorinin farklı tablolarda tutulması gibi) ve bu tablolar arasında ilişkiler kurularak hem veritabanının yönetimi kolaylaştırılacak hem de performans açısından daha hızlı bir hale gelecektir.
Yukarıdaki örnekte “performans açısından daha hızlı” olmasını şöyle örneklendirelim: HepsiBurada gibi bir alışveriş sitesinde 50.000 tane ürün olduğunu ve bu ürünlerin fiyatlarının sürekli güncellendiğini (kampanya, dolar kuru, zam gibi durumlar) düşünelim. Eğer flat file veritabanı kullanırsanız her yapılan işlemde aynı ürünün kaydını tek bir tabloya sahip olduğunuz için tekrar tekrar eklemek zorunda kalacaktınız (fiyat değiştiğinde, sipariş edildiğinde vs) ve hem yönetimi bir süre sonra imkansız hale gelecekti hem de yapılacak işlemler için doğru kaydın alınması (sorgulanması) çok zor olacaktı.
Aşağıda basit bir online satış sitesinin ilişkisel veritabanı örneğini ekledim. Anlaşılabilir olması açısından tablo sayısını çok tutmadım. Gerçek bir online satış sitesinde bunun birkaç katı kadar daha tablonun olması gerekmektedir.
İlişkisel veritabanlarına aşağıdaki sistemler örnek gösterilebilir:
- Access
- DB2
- Informix
- Interbase
- MySQL
- Oracle
- SQL Server
- Sybase
Hierarchical Database (Hiyerarşik Veritabanı)
Hiyerarşik veritabanları bundan yıllar öncesinde kullanılan bir veritabanı türüdür. Tablolar birbiriyle ilişkili ve hiyerarşik olarak (üstten alta doğru genişleyen bir yapıda) oluşturulur. Bir ağaç yapısı üzerine oturtulan hiyerarşik veritabanlarında alt kırılımların sayısı arttıkça yönetim ve performans açısından problemler yaşanmasına sebep olacaktır.
Aşağıda bir bilgisayar firmasının ürettiği bilgisayarların bilgilerini tuttuğu hiyerarşik veritabanı örneği bulunmaktadır. Bu yapıya göre bilgisayarın her alt özelliğinin (monitör, kasa, çevre birimleri) alt özellikleri bulunmakta, gerektiği noktada onların da alt özellikleri bulunmaktadır. “Özellik” olarak bahsettiğimiz nokta ise veritabanındaki tablolardır. Yani bu veritabanında “Bilgisayar, Monitör, Kasa, Çevre Birimleri, Ekran Kartı, Anakart, İşlemci, Klavye, Fare, Soğutucu, ...” tabloları bulunmaktadır. Yukarıda belirttiğim gibi, kırılım sayısı arttıkça tablo sayısı da artacak, bir süre sonra tablolar yönetilemez hale gelecektir.
İlişkisel veritabanına en güzel örnek bilgisayarın registry kayıtlarıdır (regedit). Başlat > Çalıştır seçeneklerini seçtiğinizde (ya da klavyeden Windows ve R tuşlarına bastığınızda) açılan ekrana regedit yazdığınızda bilgisayardaki tüm programların ve işletim sisteminin birçok ayarının burada olduğunu göreceksiniz. Registry üzerinde kayıtlar hiyerarşik bir yapıda tutulmaktadır.
